PGS.TS Bùi Hiền vừa bất ngờ công bố bản đề xuất hoàn chỉnh về cải tiến chữ quốc ngữ cả phần phụ âm và nguyên âm nhằm tiết giảm số lượng âm tiết trong tiếng Việt.
Đề xuất cải tiến tiếng Việt của PGS Bùi Hiền có phiên âm khác tiếng Trung như thế nào?
Đề xuất chuyển đổi Tiếng Việt: 'Ai nói dựa theo tiếng Trung là không hiểu vấn đề!'
Câu chuyện PGS.TS Bùi Hiền - Nguyên Phó Hiệu trưởng ĐH Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội đưa ra đề xuất một phương án cải tiến chữ quốc ngữ vốn đã làm "nóng" dư luận ngay từ tháng 11 vừa qua. Mới đây, ông vừa công bố bản đề xuất hoàn chỉnh về cải tiến chữ quốc ngữ cả phần phụ âm và nguyên âm nhằm tiết giảm số lượng âm tiết trong hệ thống chữ cái tiếng Việt.
Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông về vấn đề này:
- Thưa PGS.TS Bùi Hiền, sau khi một nửa công trình nghiên cứu (phần phụ âm) cải tiến chữ quốc ngữ của mình xuất hiện trên truyền thông gây ra nhiều ý kiến tranh cãi, thậm chí bị "ném đá" thì đây có phải lý do ông đã công bố sớm một nửa còn lại của công trình (gồm cả phần nguyên âm trong bảng chữ cái tiếng Việt) tới công chúng hay không?
PGS.TS Bùi Hiền: Trước hết tôi xin khẳng định, sở dĩ tôi công bố sớm hơn dự kiến (tháng 3/2018) không phải vì "bị ném đá" sau khi công bố phần cải tiến phụ âm. Mà trong tiếng Việt bao giờ cũng phải có hai phần phụ âm và nguyên âm luôn đi kèm với nhau. Có phụ âm chắc chắn phải có phần nguyên âm thì mới ghép được thành câu từ.
Thời gian qua dù có bị nhiều ý kiến phản đối gay gắt nhưng tôi cho đó là hiện tượng bình thường bởi công trình của tôi vẫn chưa hoàn chỉnh. Lãnh đạo Chính phủ và Bộ GD&ĐT cho biết vẫn chưa có chủ trương áp dụng phương án cải tiến chữ quốc ngữ nào, đó là việc của các nhà quản lý. Việc tôi nghiên cứu dưới góc độ khoa học và mang tính cá nhân thì đó là quyền của tôi.
- Trong lần công bố này, bảng chuyển đổi hoàn chỉnh có gì khác biệt lớn so với bảng chuyển đổi trước đây không thưa ông?
PGS.TS Bùi Hiền: Trong phần II này, tôi tìm cách phát hiện chính xác, đầy đủ hệ thống âm vị nguyên âm của tiếng Việt (Hà Nội) để từ đó chọn ra những chữ cái tương ứng với từng âm vị trên nguyên tắc một âm vị - một chữ cái. Có hai vấn đề then chốt cần giải quyết dứt điểm là: Số lượng âm vị nguyên âm thực sự hiện có trong tiếng Việt và các chữ cái biểu đạt tương ứng.
Về nguyên tắc tổ hợp các nguyên âm trong các âm tiết tiếng Việt. Hiện tại, trong hệ thống nguyên âm tiếng Việt đã ghi nhận và thường xuyên dùng theo các quy chuẩn chính tả bao gồm 16 nguyên âm thể hiện bằng những chữ cái trong các vị trí điển hình độc lập hoặc đứng trong tổ hợp âm tiết có phụ âm đi cùng như sau:
Quý độc giả có thể xem toàn văn công trình đề xuất cải tiến chữ quốc ngữ bằng cách bấm vào
Tại đây.
Sau đây là toàn bảng chữ cái (âm vị) tiếng Việt (Thủ đô Hà Nội) gồm 33 âm vị:
Bảng chữ cái tiếng Việt gồm 33 đơn vị.
Trong bảng chữ cái đọc theo kiểu mới vẫn giữ nguyên trật tự a - b - c. Những chữ cái in đậm trong bảng trên để lưu ý rằng, đó là những chữ đã mang giá trị âm vị mới (đọc kiểu cải tiến) thay cho những chữ cái đọc theo bảng chữ quốc ngữ cũ. Một số chữ cái sẽ hoàn toàn thay đổi về cách đọc như: C (chờ), f (phờ), j (jờ), k (cờ), q (thờ), w (ngờ), x (khờ), z (dờ).
Việc cải tiến chữ quốc ngữ chỉ nhằm mục đích điều chỉnh bảng chữ cái hiện hành dựa trên hệ thống ngữ âm cho tiếng thủ đô Hà Nội, chứ không tác động vào hệ thống âm vị làm tiếng nói khác đi, dẫn đến ý nghĩa khác đi như một số lời đồn thổi trong thời gian vừa qua.
- Là một nhà nghiên cứu khoa học, ông có cảm thấy buồn không khi trong thời gian qua có không ít ý kiến chỉ trích, thậm chí thóa mạ ông khi đưa ra đề xuất này?
PGS.TS Bùi Hiền. Ảnh: Đình Tuệ.
PGS.TS Bùi Hiền: Tôi đã dành hơn 40 năm nghiên cứu công trình khoa học này. Từ hơn 20 năm trước, khi công trình bước đầu cho ra kết quả, tôi đã nêu đề xuất cải tiến chữ quốc ngữ trên một tạp chí khoa học nhưng không được xem xét. Trải qua quãng thời gian tìm tòi cùng những thời điểm khó khăn để có được văn bản hoàn thiện hôm nay tôi cảm thấy rất mãn nguyện.
Việc cải tiến chữ quốc ngữ của mình hướng tới tiếp tục nâng cao hiệu quả của bộ chữ cái La tinh trong giai đoạn phát triển và hội nhập vào cuộc cách mạng 4.0. Đây là nghiên cứu, đề xuất khoa học mang tính cá nhân chứ có phải của Nhà nước đâu, việc có thể áp dụng hay không sẽ do Chính phủ quyết định.
Còn những ý kiến bình luận thiếu thiện chí, thậm chí ác ý, tôi cho đó là chuyện bình thường bởi sẽ có người hiểu, có người chưa hiểu. Việc nghiên cứu khoa học tôi thử nghiệm, nếu thích thì bạn có thể sử dụng, nếu không thì thôi có ai bắt ép các bạn phải sử dụng.
- Theo ông, nếu để đọc được thành thạo bảng chữ cái tiếng Việt theo cách mới thì mất thời gian khoảng bao lâu?
PGS Bùi Hiền: Nếu các bạn để ý và nắm bắt nhanh nguyên tắc chuyển đổi các chữ cái mới và cũ, chỉ cần khoảng 10 phút là có thể đọc được văn bản mới. Với điều kiện, các bạn phải tập trung học thật thuộc 6 chữ cái sau: C (chờ) = ch, tr; K (cờ) = k, c, q ; Q (thờ) = th; W(ngờ) = ng, ngh ; X (khờ) = kh; Z (dờ) = d, gi, r.
Chính vì việc dễ nhớ và dễ đọc, "nạn mù chữ" chỉ được giải quyết triệt để trong 1 - 2 ngày với những người đã biết chữ hiện hành. Học sinh lớp 1 và người dân tộc, người nước ngoài sẽ rút ngắn được thời gian học "vỡ lòng" ít nhất một nửa so với cũ.
Tôi cảm thấy rất vui và hạnh phúc khi nhận được những bức thư từ học trò, giáo viên, đồng nghiệp đã tìm hiểu, ủng hộ nghiên cứu này. Đặc biệt, có những bức thư được trao đổi bằng chứ viết cải tiến mới mà tôi đề xuất cải tiến đã được sử dụng.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
(T.V)
